Hoe de wereldwijde pandemie ook invloed heeft op de Nederlandse arbeidsmarkt
Het is alweer meer dan een jaar geleden dat het coronavirus Nederland bereikte. Sindsdien hebben vele aspecten van de samenleving geleden onder de gevolgen van deze wereldwijde pandemie: de horeca is al maanden dicht, musea en bioscopen mogen al heel lang geen gasten ontvangen en ook de mag de Nederlander niet meer dan één persoon per dag bij haar of hem thuis uitnodigen. Ook de arbeidsmarkt in het algemeen is hard geraakt door de crisis. Met het vaccinatieprogramma onderweg en het einde van de lockdown in het vooruitzicht lijkt het erop dat het virus Nederland niet lang meer in zijn greep zal houden. Maar is dat wel zo? Vele kenners voorspellen dat het coronavirus nog langer van invloed zalzijn op de arbeidsmarkt.
Werkloosheid minder hard gestegen dan verwacht in 2020
Aan het begin van de coronacrisis was de verwachting dat deze zou leiden tot een grote ontslaggolf vanwege het krimpen van de economie. Maar deze bleef uit: er werden minder mensen ontslagen in 2020 dan verwacht (RTLNieuws, 2021). De verwachting was namelijk dat de werkloosheid zou oplopen tot 6%, maar dat percentage bleef steken rond de 3,5%. Dit komt met name door de steunpakketten van de overheid (Het Parool, 2021) en het fenomeen laborhoarding: het vasthouden van personeel waarvoor op dit moment geen werk is maar later, zodra Nederland uit de lockdown komt, weer wel (RTLNieuws, 2021).
Langetermijngevolgen van de coronacrisis op de arbeidsmarkt
Maar betekent dit nu dat het allemaal wel mee valt en dat we na de crisis weer gewoon de werkloosheid snel omlaag kunnen brengen? Niet echt…. Volgens Hugo Erken (2021), Hoofd Nederlandse Economie, werden laborhoarding en overheidssteun ook gebruikt tijdens de financiële crisis van 2008 waardoor de stijging van de werkloosheid tijdelijk werd voorkomen. Maar in 2012 kwam er uiteindelijk toch nog een ontslaggolf en duurde het tot 2018 voordat de arbeidsmarkt weer was hersteld. Nu is de coronacrisis een andere situatie dan de financiële crisis van 2008, maar ook nu kan dit gevaar op de loer liggen, als bijvoorbeeld de overheid de steunpakketten te snel afbouwt (Erken, 2021). De invloed van deze steunpakketten op de arbeidsmarkt is al te zien op het aantal ontslagaanvragen bij het UWV (SalarisNet, 2021). Waren de ontslagaanvragen in 2020 nog flink toegenomen, met 113%, in 2021 viel het aantal aanvragen veel lager uit vanwege de steunpakketten.
Regionale en sectorale verschillen arbeidsmarkt
Ondanks het feit dat de landelijke stijging van de werkloosheid tot nu toe wel mee lijkt te vallen, zijn er wel regionale en lokale verschillen. Zo viel bijvoorbeeld de krimp van banen in Drenthe mee, 0,8% krimp in plaats van de landelijke 1,2% (DVHN, 2021), maar in Amsterdam werd de werkgelegenheid juist het hardst geraakt van heel Nederland en kromp de werkgelegenheid met 3% (Het Parool, 2021). Daarnaast werd de werkgelegenheid niet in iedere sector even hard geraakt door de crisis: in de horeca en luchtvaart krompen de banen terwijl er groei zat in de zorg, bouw en landbouw (DVHN, 2021).
Hoe nu verder?
Met zo veel verschillen in werkgelegenheid per sector en per regio is het belangrijkste op dit moment om inzicht te krijgen in de arbeidsmarkt, volgens ook Rob Witjes van het UWV (2021). “Door de coronacrisis is er behoefte aan inzichten: waar zijn er nog kansen op werk, wat is de invloed van corona op de arbeidsmarkt en hoe staat het met de werkloosheid in mijn regio” (SalarisNet, 2021). Het lijkt er op dit moment op dat de toekomst van de arbeidsmarkt en de invloed van corona op de lange termijn nog moeilijk te voorspellen zijn. Inzichten in de huidige arbeidsmarkt en het voorzichtig afbouwen van de steunpakketten door de overheidlijken hierbij nog de beste opties om de arbeidsgelegenheid hoog te houden.