Klachten overheid en gemeente

Nationale ombudsman
Heeft u een klacht over een overheidsinstantie, maar reageert die niet op uw klacht? Of vindt u dat de afhandeling van uw klacht te lang duurt? Dan kunt u gratis de Nationale ombudsman inschakelen. Dit kan ook als u vindt dat de overheid zich niet aan de wet houdt.

Gemeentelijke ombudsman
Als u een klacht heeft over uw gemeente, kunt u die indienen bij de gemeente zelf. Als u niet tevreden bent met de afhandeling, dan kunt u terecht bij een ombudsman. Als uw gemeente is aangesloten bij de Nationale ombudsman, dan kunt u daar uw klacht indienen. Op de website van de Nationale ombudsman ziet u of uw gemeente is aangesloten.

Klachten over specifieke ambtenaren
Hieronder een overzicht van de mogelijkheden om actie te ondernemen tegen ambtenaren c.q. de gemeente bij onrechtmatig handelen van ambtenaren en wethouder(s).

Wat kan de gemeente doen als u een klacht indient tegen een ambtenaar?
In uitzonderlijke gevallen kan een raadsenquête worden voorgesteld door de gemeenteraad (155a t/m 155f gemeentewet). De raad kan een onderzoek instellen naar het bestuur zoals dat door het college of de burgemeester is gevoerd. Uw gemeente kan verder een beroep doen op BING (Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten), een onafhankelijk integriteitsbureau. Zij kunnen persoonsgericht onderzoek doen. N.a.v. het rapport kan worden overgegaan tot disciplinair straffen.

Civielrecht: de gemeente aansprakelijk stellen
Persoonlijke aansprakelijkheid van een ambtenaar is zeldzaam. Art. 9:1 Awb bepaalt dat een gedraging van een persoon, werkzaam onder de verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan, wordt aangemerkt als een gedraging van dat bestuursorgaan. Dat betekent dat het het meest voor de hand ligt de gemeente aansprakelijk te stellen of aan te spreken voor het onrechtmatig handelen van wethouders en/of ambtenaren. Bij de rechtbank kan daartoe een civiele procedure gestart worden.

Strafrecht: aangifte doen
Tegen een ambtenaar die zicht schuldig maakt aan een strafbaar feit kan aangifte gedaan worden. De overheid zelf doet bijna geen aangifte tegen ambtenaren wanneer zij zich schuldig maken aan zware integriteitsschendingen, zoals fraude, diefstal en corruptie.

Integriteitsschending door ambtenaren
Het bevoegd gezag en de ambtenaar zijn verplicht zich als een goed werkgever en een goed ambtenaar te gedragen (Art 125ter Ambtenarenwet). Ambtenarenrecht en/of ‘regeling ambtelijke integriteit van de gemeente’ biedt alleen de gemeente (als werkgever) de mogelijkheid om disciplinair te straffen. Een rapport van de ombudsman kan daar wel aan bijdragen.

Integriteit is de mate waarin medewerkers zich in contacten oprecht, onkreukbaar en rechtschapen gedragen. Tevens mag het ambt nooit in diskrediet worden gebracht en mag de betreffende medewerker geen verplichtingen aangaan ten opzichte van iedere burger, organisatie of instelling anders dan in puur functionele zin. Wanneer de integriteit is geschonden betekent dat plichtsverzuim, en kan disciplinair worden gestraft (berisping tot ontslag). De overige artikelen zien toe op nevenwerkzaamheden, melding van financiële belangen en het aannemen van geschenken. Veel van de integriteitszaken gaan over (de schijn van) belangenverstrengeling. Ook vooringenomen handelen is verboden. Vooringenomenheid (2:4 Awb) is soms moeilijk aan te tonen, zonder dat je laat zien dat op enige wijze een persoonlijk belang meespeelt. Het gaat om ‘fair handelen’, ‘met open vizier tegemoet treden’ en ‘zonder aanzien des persoons’.

Media-aandacht zoeken
Wanneer niets werkt, kan media-aandacht worden gevraagd. Media-aandacht zoeken is niet onrechtmatig. Wel raden wij u aan u om eerst de gebruikelijke stappen te doorlopen.

Een voorbeeld:
Een burger brengt zijn civielrechtelijk conflict met een wethouder van de gemeente in de openbaarheid en wijst op aspecten in het handelen van de wethouder die niet integer zijn. De burger meent dat zo iemand geen wethouder zou mogen zijn. E.e.a. komt in de publiciteit een week voor de gemeenteraadsverkiezingen; de wethouder wordt niet herkozen. De wethouder vraagt een verklaring voor recht dat de burger onrechtmatig jegens hem heeft gehandeld. Tevens vordert hij een schadevergoeding voor zijn verlies aan inkomen als wethouder. De rechtbank meent dat de burger in de gegeven omstandigheden met voldoende zorgvuldigheid jegens de wethouder heeft gehandeld en wijst de vordering af. Deels omdat delen van de klachten van de burger juist lijken te zijn en deels omdat de burger eerst op een gangbare wijze de aandacht heeft willen vestigen op het zijn inziens laakbaar gedrag. Pas toen niemand van de aangeschreven autoriteiten daarop in wilde gaan, heeft hij de openbaarheid van de pers gezocht. Daarop heeft de gemeente bureau BING ingeschakeld (LJN: BD2201 Civielrechtelijk conflict met burger die ook wethouder is. Media aandacht gezocht.)